Ρατσισμός είναι το δόγμα, το ιδεολόγημα σύμφωνα με το οποίο μια φυλή είναι εγγενώς ανώτερη από τις άλλες και επομένως η κυριαρχία της σ?αυτές θεωρείται φυσική και νόμιμη. Παρά την ανάπτυξη της επιστήμης, παρά τη διάδοση της γνώσης και την ορθολογική οργάνωση της σύγχρονης ζωής, παρά την επικοινωνία των λαών, παρά τη διακήρυξη και τους αγώνες για σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αναβιώνουμε καθημερινά φαινόμενα ρατσισμού που αμαυρώνουν τον πολιτισμό μας και τον γυρίζουν πολλά χρόνια πίσω. Το ρατσισμό τον διακρίνουμε σε φυλετικό, εθνικό, βιολογικό, κοινωνικό και θρησκευτικό.
Από παλιά μάλιστα υπήρχε αυτή η αρνητική συμπεριφορά απέναντι στο διαφορετικό. Παράδειγμα αποτελεί το γεγονός των δούλων στις δουλοκτητικές κοινωνίες. Ακόμα, οι Σπαρτιάτες έριχναν στον Καιάδα τα ανάπηρα και καχεκτικά παιδιά. Οι ιεροί πόλεμοι για την εξάπλωση του Ισλάμ, το δουλεμπόριο των νεγρών καθώς και ο αντισημιτισμός αποτελούν παραδείγματα που επιβεβαιώνουν ιστορικά την ύπαρξη του ρατσισμού. Αντίστοιχα και σήμερα υπάρχει παρόμοια αντιμετώπισης με τους μετανάστες, τους φτωχούς και τους ανέργους. Ακόμα και στους ναρκομανείς, ομοφυλόφιλους, στιγματισμένους από την κοινωνία (για ανεπίτρεπτη πράξη, π.χ. αποφυλακισμένους) καταγράφεται ρατσιστική συμπεριφορά.
Οι λόγοι για τους οποίους υπάρχει ρατσισμός ακόμη, ποικίλουν. Κατ? αρχήν για τα οικονομικά προβλήματα και την ανεργία που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι, θεωρούν υπεύθυνους τους μετανάστες οι οποίοι απλά καταφεύγουν στη χώρα τους για ένα καλύτερο μέλλον. Επίσης, οι προκαταλύψεις που υπάρχουν στην συνείδηση του ανθρώπου και η έλλεψη της κατάλληλης παιδείας οδηγούν στην ξενοφοβία. Ακόμα, τις ρατσιστικές αντιλήψεις συντηρούν και συχνά ενισχύουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.), προβάλλοντας προκλητικά για την κοινή γνώμη θέματα, τα οποίαέχουν σχέση με τη ζωή και τη δράση τέτοιων ανθρώπων. Επιπλέον, με το να υποτιμούνται κάποιοι για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Έτσι αυτοί οι άνθρωποι πέφτουν ψυχολογικά (δεν αντιδρούν), έχοντας όμως ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του ρατσισμού.
Οι επιπτώσεις του ρατσισμού μπορούν να είναι αρχικά η παραβίαση ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, το οποίο αποτελεί παραβίαση κανόνων. Παράλληλα καταργούνται οι ανθρωπιστικές αξίες όπως η αγάπη και η αλληλεγκύη. Εκτείνεται ακόμα η εκμετάλευση των αδύνατων από τους ισχυρούς. Υπάρχει εξίσου περιθωριοποίηση και κοινωνικός αποκλεισμός των θυμάτων του ρατσισμού. Τέλος, παύει να υπάρχει κοινωνική συνοχή, με αποτέλεσμα η ήρεμη ζωή να αντικαθίσταται από βίαιες αντιδράσεις.
Είναι φυσικό πως η παιδεία θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του ρατσισμού. Ειδικότερα, θα μπορούσε να γίνονται σχετικές ομιλίες για τον τρόπο συμπεριφοράς που οι μαθητές οφείλουν να αναπτύσουν απέναντι σε αλλόεθνους συνομιλήκους τους. Έπειτα δεν πρέπει να παραλειφθεί και η σημασία της ενημέρωσης, γενικότερα από κάθε Μ.Μ.Ε.. Οπότε, επιβάλλεται οι αρμόδιοι των Μ.Μ.Ε. να μην προωθούν ρατσιστικά μηνύματα. Τέλος, η ίδια η οικογένεια συνιστά σημαντικό αντίβαρο σε οποιαδήποτε ρατσιστική εκδήλωση, όταν οι γονείς ξέρουν να καθοδηγίσουν σωστά τα παιδιά τους σ?αυτό το θέμα.
Όπως είναι φανερό, το φαινόμενο του ρατσισμού στις μέρες μας συνεχίζει να βρίσκεται σε έντονο βαθμό και να διαταράσει την ισοτιμία στις σχέσεις των ανθρώπων. Έτσι, για σχέσεις απαλλαγμένες από διακρίσεις και αδικίες επιβάλλεται η διακοπή του ρατσισμού μέσα από συλλογική προσπάθεια.

Δήμητρα Θεολόγου- Μαθήτρια της Β’ Λυκείου