Εκπαιδευτική εκδρομή στο Βερολίνο

Στο πλαίσιο πρόσκλησης του σχολείου μας από το Γυμνάσιο – Λύκειο Ανθρωπιστικών Σπουδών Steglitz του Βερολίνου πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική εκδρομή στο Βερολίνο από Πέμπτη 22/2 έως Κυριακή 25/2/2018. Συμμετείχαν μαθητές της Α’ και Β ’ τάξης με αρχηγό τον Κωνσταντίνο Θεοχαρίδη και συνοδούς τους καθηγητές: Γεωργία Τανούλη, Γεώργιο Παναγιώτου και Κωνσταντίνο Βακουφτσή.Την Πέμπτη 22/2 το απόγευμα περιηγηθήκαμε στην Kurfürstendamm. Είναι η διασημότερη λεωφόρος του δυτικού Βερολίνου και η κομψότερη ταυτόχρονα. Η πλατιά λεωφόρος διαμορφώθηκε κατά τη δεκαετία του 1880 πάνω σε ένα παλιό μονοπάτι που οδηγούσε στο δάσος του Γκρούνεβαπτ. Πολύ γρήγορα χτίστηκαν εδώ επιβλητικά κτήρια και μεγάλα ξενοδοχεία. Στο Μεσοπόλεμο η Κούνταμ φημιζόταν για τα μεγαλοπρεπή καφενεία της, όπου σύχναζαν διάσημοι συγγραφείς, σκηνοθέτες και ζωγράφοι. Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, τα κατεστραμμένα σπίτια αντικαταστάθηκαν με σύγχρονα κτίρια.Στην ευρύτερη περιοχή, είδαμε την “Gedächtniskirche”, μια εκκλησία-μνημείο, τα απομεινάρια της οποίας προέρχονται από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τη διαδραστική έκθεση (μουσείο) The Story of Berlin.Στην είσοδο μας υποδέχεται ένα πράσινο Trabi, το γνωστό Ανατολικογερμανικό αυτοκινητάκι.Η έκθεση μας γυρίζει περίπου 800 χρόνια πίσω στο 1237, χρονιά που πρωτοεμφανίζεται η πόλη σε ιστορικό κείμενο και η οποία θεωρείται ως έτος ίδρυσης της πόλης.Το Βερολίνο υπήρξε σημαντικό κέντρο εμπορίου της ως μέλος της Χανσεατικής αγοράς και αποτέλεσε τη πρωτεύουσα της Πρωσσίας η οποία αναπτύχθηκε οικονομικά και εδαφικά τα χρόνια της βασιλείας του Κάιζερ Φρειδερίκου του Μέγα.Προχωρώντας στα δωμάτια του μουσείου, μέσα από ήχους, χρώματα, εικόνες και όμορφα εκθέματα παρουσιάζεται η βιομηχανική επανάσταση, η κοσμοπολίτικη ζωή των αρχών του εικοστού αιώνα, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, η μεγάλη ύφεση και ανεργία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με τις γνωστές εξελίξεις.Η σκοτεινή περίοδος της γερμανικής ιστορίας παρουσιάζεται πολύ ζωντανά σ΄αυτό το μουσείο.

Ένας διάδρομος φτιαγμένος από βιβλία μας θυμίζει τη καύση των βιβλίων στο κέντρο της πόλης, λίγο πιο κάτω μια βιτρίνα από ένα Εβραϊκό κατάστημα γίνεται θρύψαλλα, ο βομβαρδισμός και η ισοπέδωση της πόλης ακολουθούν. Μετά τον πόλεμο, οι γυναίκες που έχουν απομείνει εν αφθονία στην πόλη, τη ξαναχτίζουν από τα χαλάσματα. Το Βερολίνο χωρίζεται σε τέσσερεις τομείς, αμερικανικό, βρετανικό, γαλλικό και ρωσικό, ενώ η χώρα χωρίζεται στα δύο.
Καθώς η φυγή από Ανατολή προς Δύση, απειλεί με οικονομική κατάρρευση την ανατολική οικονομία, το «αντιφασιστικό τείχος» περικυκλώνει το Δυτικό Βερολίνο, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των κατοίκων που δεν μπορούν να φανταστούν τι θα ακολουθήσει. Περίπου 45 χιλιόμετρα μέσα στον αστικό ιστό και περίπου 165 χιλιόμετρα συνολικά το τείχος χωρίζει φίλους και οικογένειες για 28 χρόνια. Οι Ανατολικογερμανοί χάνουν κάθε επαφή με τη δύση και οι Δυτικοβερολινέζοι περικυκλώνονται. Ένα σαλονάκι Ανατοβερολινέζικου καθιστικού στα δεξιά και ένα Δυτικοβερολινέζικου στα αριστερά μας βάζει στο κλίμα της εποχής. Προχωρώντας στο χρόνο, το τέλος του ψυχρού πολέμου πλησιάζει, οι πύλες ανοίγουν, οι Βερολινέζοι σκαρφαλώνουν στο τείχος, λίγα κομμάτια του έχουν μείνει πλέον στη πόλη για να μας θυμίζουν την ύπαρξή του. Προς την έξοδο, βλέπουμε υπέροχες street art φωτογραφίες. Στο υπόγειο του μουσείου βρίσκεται ένα πραγματικό πυρηνικό καταφύγιο που όμως δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Δημιουργήθηκε το 1971 κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Οι στενές κουκέτες που βρίσκονται παρατεταγμένες προορίζονταν για 3.562 ανθρώπους και καταλαμβάνουν τον μεγαλύτερο χώρο του πυρηνικού καταφυγίου. Μπορούσε να λειτουργεί επί 14 ημέρες.Στη συνέχεια ακολούθησε νυχτερινή περιήγηση στην πλατεία Potsdamer Platz. Κανένα μέρος στην πόλη δεν εκφράζει καλύτερα την σφύζουσα ενεργητικότητα του νέου Βερολίνου. Την δεκαετία 1920-30 η «Ποτσντάμερ Πλατζ» ήταν μια από τις πιο ζωντανές και πολυπληθείς πλατείες της Ευρώπης. Το 1943 αυτό άλλαξε μετά από έναν ισχυρό βομβαρδισμό των συμμάχων.Μετά τον πόλεμο η πλατεία βρισκόταν μεταξύ των Αμερικανικών, Βρετανικών και Ρωσικών τμημάτων της πόλης και έτσι έγινε νεκρή ζώνη. Με την κατασκευή του τείχους του Βερολίνου το 1961 όλα τα κτήρια ισοπεδώθηκαν. Μετά την πτώση του τείχους αποφασίστηκε η ανοικοδόμηση της περιοχής με την κατασκευή να ξεκινάει το 1994. Εκτός από την πλατεία διαμορφώθηκαν και πολλά τετράγωνα όλα κάτω από την επίβλεψη των αρχιτεκτόνων Wilmer & Sattler. Το σχέδιο περιελάμβανε την κατασκευή πύργων εμπορικών καταστημάτων, ενός ψυχαγωγικού κέντρου και κτιρίων κατοικιών.Το πρώτο κτήριο που ολοκληρώθηκε ήταν ο πύργος Debis που σχεδιάστηκε από τον Rentsio Piano. Άλλα εντυπωσιακά κτήρια είναι το Sony center, ένα σύμπλεγμα σχεδιασμένο από τον Helmut Jahn που συμπεριλαμβάνει ένα θέατρο imax και έναν πύργο με γραφεία. Ο γειτονικός πύργος, Kohlhof, έχει μία βεράντα παρατήρησης σε ύψος 93μ.Ο νέος σταθμός του μετρό, το Κινηματογραφικό Μουσείο Βερολίνου και το εμπορικό κέντρο έχουν φέρει ζωντάνια στην Ποτσντάμερ Πλατζ. Η πλατεία έχει επανέλθει στην πρότερή της δόξα.Η Παρασκευή 23/2 ξεκίνησε με επίσκεψη στην τοπογραφία του τρόμου στο Μουσείο του Τείχους στο Βερολίνο.

Στο κέντρο του Βερολίνου, υπάρχει μία μεγάλη έκταση που μετά το τέλος του πολέμου, παρέμεινε γιαπί. Βλέπεις, σε ετούτο το σημείο υψώνονταν κάποτε τα κτήρια της Γκεστάπο και των Ες Ες. Ακριβώς εδώ βρισκόταν το διοικητικό κέντρο του Χίτλερ και των συνεργατών του. Οι βομβαρδισμοί των συμμάχων ισοπέδωσαν το μέρος, που εν συνεχεία υπάχθηκε στο Δυτικό Βερολίνο και σχεδόν γιαπί παραμένει μέχρι τις μέρες μας. Καλωσήρθατε στην “τοπογραφία του τρόμου”. Πιαστείτε όλοι από το χέρι και ας κάμουμε μία σύντομη αναδρομή στην αδυσώπητη και αναπόδραστη αλήθεια της φασιστικής βίας.Την ιστορία την ξέρεις καλά. Όλα ξεκίνησαν μέσα στο χάος και την οικονομική δυσπραγία που επέβαλαν οι δυτικοί στην ηττημένη Γερμανία μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η υψηλή ανεργία, η ανέχεια και η απόγνωση των λαϊκών τάξεων αποτέλεσε το πρόσφορο έδαφος για την ανάδειξη του Χίτλερ και την ευρεία υποστήριξη των επιχειρημάτων του: μειονότητες όπως οι Εβραίοι μας κατατρώνε τον πλούτο, η ανωτερότητα της φυλής μας αποδεικνύεται από τη λαμπρή ιστορία μας, όλοι οι υπόλοιποι λαοί είναι φυλετικά κατώτεροι και άρα θα πρέπει να παταχθούν, οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι και αναποτελεσματικοί, η βία κατά πάντων είναι δικαιολογημένη όταν ενδύεται το μανδύα του εθνικού συμφέροντος, χρησιμοποιούμε τη δημοκρατία για να επιβάλουμε τον ολοκληρωτισμό.Στο μέσον της έκτασης, οι Γερμανοί έχουν φτιάξει πολύ προσφάτως ένα λιτό μουσείο από μέταλλο και γυαλί, για να στεγάσουν το δύσκολο και ενοχικό θέμα του Ναζισμού. Μέσα από μία σειρά φωτογραφικών ντοκουμέντων και σύντομων κειμένων, επιστρέφουν σε μία από τις πλέον καταίσχυντες στιγμές της πανανθρώπινης ιστορίας: την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και την πραγμάτωση της φασιστικής ιδεολογίας.Σύμφωνα με τη ναζιστική ιδεολογία, δεν έχουν θέση στον κόσμο οι Εβραίοι, οι Αθίγγανοι και οι ομοφυλόφιλοι, όπως και κάθε είδους άνθρωποι του περιθωρίου, ενώ θεωρούνται “υπάνθρωποι” (Untermenschen), εκτός από τους Εβραίους, και οι Σλάβοι, με προεξάρχοντες τους Τσέχους, τους Πολωνούς και τους Ρώσους. Οι καθαρόαιμοι Γερμανοί ανήκουν στην Άρια φυλή, η οποία είναι ανώτερη όλων των υπόλοιπων φυλών. Η εθνικιστική και ρατσιστική αυτή ιδεολογία εκφράστηκε με την φράση “Blut und Boden” (Αίμα και Γη), επινόηση του θεωρητικού του Κόμματος (και μετέπειτα Υπουργού) Ρίχαρντ Βάλτερ Νταρέ (Richard Walther Darré). Οι υπόλοιπες φυλές απλώς οφείλουν να υποταχθούν στην ανωτερότητά της άριας φυλής.Και κάπως έτσι ξεκίνησαν τα πρώτα ξεσπάσματα βίας. Κατά των “προφανών” εχθρών του λαού: των ξένων. Ντυμένες με τα καλά τους παλτουδάκια και τα καπέλα τους, οι Εβραίες εγκαταλείπουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους, χωρίς να καλογνωρίζουν τι σχέδια έχει στο νοσηρό μυαλό του το νέο καθεστώς, για την περίπτωσή τους. Αστές της εποχής, αξιοπρεπείς στην εμφάνιση και σίγουρα θορυβημένες, έχουν βρεθεί ξαφνικά στο επίκεντρο μίας λαϊκής αρένας που στήθηκε για να τις δει να εξευτελίζονται. Ηλικιωμένες κυρίες εν σειρά οδηγούνται στο άγνωστο. Εξιλαστήρια θύματα ενός λαού που διψάει για αίμα και αντεκδίκηση.Είναι μέρος μίας μεγαλύτερης φωτογραφίας που έχει ως θέμα την εκκένωση μίας συνοικίας Εβραίων. Εστιάσαμε σε αυτό το ειρωνικό χαμόγελο. Του στρατιώτη που παρακολουθεί με προφανή ικανοποίηση, τον εξευτελισμό ενός ανθρώπου.Το επόμενο στάδιο είναι η διαπόμπευση. Των όσων δεν εκπληρώνουν τα κριτήρια. Όσων δεν ταιριάζουν στο προκρούστειο κρεβάτι του φαντασιακού ιδεότυπου.Οι Ναζί προχωρούν σε εκτελέσεις και απαγχονισμούς. Πρόσεξε το πλήθος που παρακολουθεί. Φωτογραφίες «γροθιά στο στομάχι». Σφίχτηκε η καρδιά μας. Μέσα από τις συζητήσεις καθηγητών και μαθητών καταλάβαμε ότι η ιστορική μνήμη είναι βαρύ καθήκον των λαών. Και ότι η υπευθυνότητα, η λογική και η ευθυκρισία δεν είναι καθόλου δεδομένες. Δυστυχώς, καθόλου δεδομένες…Επόμενη στάση Checkpoint Charlie. Το γνωστότερο συνοριακό σημείο μεταξύ Ανατολικού και Δυτικού Βερολίνου, πλέον έχει μείνει στην ιστορία ως σημείο κατατεθέν του ψυχρού πολέμου. Εκεί παρατάσσονταν τα αμερικάνικα και σοβιετικά τανκς μετά την ανέγερση του τείχους το 1961, στις 23 Αυγούστου. Στην ευρύτερη περιοχή, τα εκθέματα μας μεταφέρουν στην εμπόλεμη ατμόσφαιρα του παρελθόντος. Λόγω της φήμης του, έχει φιγουράρει σε διάφορες ταινίες, όπως στην “Octopussy” με πρωταγωνιστή τον Τζέιμς Μποντ.Ακολουθεί επίσκεψη στο Μνημείο Ολοκαυτώματος, αφιερωμένο σε όλους τους Εβραίους της Ευρώπης που έχασαν τη ζωή τους. Αποτελούμενο από τσιμεντένια εξογκώματα ποικίλου ύψους, το μνημείο μοιάζει με λαβύρινθο ανισόπεδων τάφων, που υπενθυμίζουν άλλη μια σκοτεινή σελίδα της πρόσφατης ιστορίας.Σε μια έκταση 19.000 τ.μ. έχουν στηθεί 2.711 τσιμεντένιοι στύλοι διάφορων μεγεθών, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας απέραντος γκριζωπός λαβύρινθος. Παρότι το μνημείο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, όταν μπεις μέσα και προχωρήσεις λίγο, απομονώνεσαι απ’ οτιδήποτε συμβαίνει γύρω.Στην αρχή είναι ελαφρώς αστείο να είσαι ολομόναχος και να περιπλανιέσαι, αλλά έπειτα από λίγο σε γυροφέρνει μια ασφυξία και θέλεις να βρεις το δρόμο προς τα έξω. Μάλλον οι δημιουργοί του έργου το έφτιαξαν επίτηδες κλειστοφοβικό, για να βιώσει ο επισκέπτης ελάχιστο από το συναίσθημα απελπισίας που ένιωθαν οι Εβραίοι που ζούσαν, μόλις πριν από μερικές δεκαετίες, στη ναζιστική Ευρώπη.Περπατώντας φτάσαμε στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Είναι μια μνημειώδης πύλη του 18ου αιώνα που συμβολίζει την ειρήνη. Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου η πύλη του Βρανδεμβούργου έχει γίνει σύμβολο της ενωμένης Γερμανίας.Σχεδιάστηκε από τον Carl Hard επί βασιλείας του αυτοκράτορα Γουλιέλμου του Β΄. Η πύλη έχει μήκος 65,5μ και ύψος 28μ. Το σχέδιο της βασίστηκε στα προπύλαια της ακρόπολης των Αθηνών και κατασκευάστηκε μεταξύ του 1698-1791. Οι διακοσμήσεις της αναπαριστούν σκηνές από την ελληνική μυθολογία και χρειάστηκαν επί πλέον 4 χρόνια για να ολοκληρωθούν. Το 4τροχο άρμα της νίκης στην κορυφή της πύλης κατασκευάστηκε το 1793 από τον Johann Gottfried Schadow. To μπρούτζινο αυτό άρμα οδηγείται από την θεά της ειρήνης. Το 1806 ο Ναπολέων νίκησε τα πρωσικά στρατεύματα στη μάχη του Jena-Auerstedt και διέταξε το άρμα να μεταφερθεί από το Βερολίνο στο Παρίσι αλλά μετά τη μάχη του Βατερλώ το άγαλμα επέστρεψε θριαμβευτικά στο Βερολίνο και από σύμβολο ειρήνης έγινε σύμβολο νίκης.Η πύλη του Βρανδεμβούργου μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο βρέθηκε ακριβώς στο σύνορο ανατολικού και δυτικού Βερολίνου αλλά πέρασε στη Ρωσική πλευρά. Το 1958 η πύλη ανακαινίστηκε από το Ανατολικό Βερολίνο και το Δυτικό Βερολίνο χρηματοδότησε την ανακατασκευή του αγάλματος. Με την πτώση του τείχους, πλήθος κόσμου έφτασε στην πύλη για να πανηγυρίσει στο μέρος που ως τότε ήταν ένα απομονωμένο σημείο της πόλης. Το μνημείο ανακαινίστηκε το 2001 και ξαναδιατέθηκε στο κοινό το 2002.Ακολουθεί επίσκεψη στη γερμανική Βουλή (Ράιχσταγκ). Είναι από το 1999 το κτίριο του γερμανικού κοινοβουλίου, το οποίο ονομάζεται σήμερα Bundestag, και έχει ιδιαίτερα πλούσια ιστορία, παράλληλη με την άνοδο της Γερμανίας στην ευρωπαϊκή σκηνή. Ξεκίνησε να σχεδιάζεται το 1881, ενώ τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό κέρδισε ο Paul Wallott και οι εργασίες διήρκεσαν από το 1884 μέχρι την αποπεράτωση το 1894.Το 1933 το Ράιχσταγκ πυρπολήθηκε, γεγονός με μεγάλη συμβολική και πολιτική σημασία, και επιδιορθώθηκε εν μέρει εξωτερικά, ενώ κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπέστη τις περισσότερες ζημιές. Με την διαίρεση της πόλης από τους Συμμάχους (1945), το κτίριο βρισκόταν στο Δυτικό Βερολίνο, στο όριο του βρετανικού τομέα, και χρησιμοποιήθηκε ως μουσείο.Στο Ράιχσταγκ τραβήχτηκε και μία από τις πιο ιστορικές φωτογραφίες όλων των εποχών: Αυτή που δείχνει έναν Ρώσο στρατιώτη να υψώνει τη σοβιετική σημαία με το σφυροδρέπανο στη στέγη του Ράιχσταγκ, στις 30 Απριλίου 1945, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη.Μετά την επανένωση το 1990, αποφασίστηκε η μεταφορά της Γερμανικής Βουλής από τη Βόννη στο Βερολίνο και ανατέθηκε η ανακαίνιση του Ράιχσταγκ στον αρχιτέκτονα σερ Νόρμαν Φόστερ, ο οποίος σχεδίασε μεταξύ 1995-1999 έναν νέο γυάλινο θόλο για την κύρια αίθουσα, που αποτελεί πλέον μία από τις πιο διάσημες εικόνες της πόλης.Ο γυάλινος θόλος είναι τεράστιος, διάφανος, φουτουριστικός, με θέα 360 μοιρών, από τον οποίο μάλιστα φαίνεται και το εσωτερικό του Κοινοβουλίου. Ο θόλος πλημμυρίζει διαρκώς από κόσμο, που περπατάει στους κυκλικούς διαδρόμους με τα ακουστικά στα αυτιά παρακολουθώντας μια ηχογραφημένη ξενάγηση.Διερχόμενος το κέντρο του Βερολίνου, ο ποταμός Σπρέε ανοίγει σε δύο σκέλη και σχηματίζει ένα νησάκι. Επάνω σ’ αυτό το νησάκι βρίσκονται βαριά μνημειακά κτήρια, τα περισσότερα εκ των οποίων λειτουργούν πλέον ως μουσεία.Το πλέον φημισμένο εξ αυτών και ένα από τα πιο εντυπωσιακά μουσεία του κόσμου είναι η επόμενη στάση μας: το Μουσείο της Περγάμου. Χτίστηκε από το 1912 έως το 1930 σε σχέδια του Άλφρεντ Μέσελ και του Λούντβιχ Χόφμαν. Στεγάζει μία από τις διασημότερες συλλογές αρχαιοτήτων στην Ευρώπη και χρωστά το όνομά του στον περίφημο Βωμό της Περγάμου, ο οποίος δεσπόζει στην κεντρική αίθουσα. Οι τρεις ανεξάρτητες συλλογές – το Μουσείο Αρχαιοτήτων (ελληνικών και ρωμαϊκών), το Μουσείο Αρχαιοτήτων Εγγύς Ανατολής και το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης – είναι αποτέλεσμα των ανασκαφών που διεξήγαγαν οι γερμανικές αρχαιολογικές αποστολές στην Εγγύς και στη Μέση Ανατολή τα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Το καλύτερο από τα εκθέματά του είναι ο Βωμός από την ακρόπολη της αρχαίας Περγάμου στη Μικρά Ασία. Αποτελούσε τμήμα ενός μεγαλύτερου αρχιτεκτονικού συγκροτήματος, μοντέλο του οποίου εκτίθεται επίσης στο μουσείο.Το κτήριο είναι σκόπιμα τεράστιο και ψηλοτάβανο, διότι έχει σχεδιαστεί κατάλληλα ώστε να στεγάσει μεγάλα αρχιτεκτονικά εκθέματα.

Η συλλογή περιλαμβάνει τμήματα και από άλλα οικοδομήματα της Περγάμου της ίδιας περιόδου, όπως ένα κομμάτι από το Ναό της Νικηφόρου Αθηνάς. Παρουσιάζονται επίσης ορισμένα εξαιρετικά δείγματα ελληνικής γλυπτικής, αυθεντικά αλλά και ρωμαϊκά αντίγραφα, καθώς και πολλά αγάλματα Ελλήνων θεών που βρέθηκαν στη Μίλητο, στη Σάμο και στη Νάξο.Η ρωμαϊκή αρχιτεκτονική αντιπροσωπεύεται επάξια από την εντυπωσιακή πύλη της αγοράς της Μιλήτου, που χρονολογείται από το 2ο π.Χ. αιώνα.Από τα εντυπωσιακότερα εκθέματα είναι η πύλη της Ιστάρ και η Τελετουργική Οδός που οδηγεί σε αυτήν από την αρχαία Βαβυλώνα. Με 14 μέτρα ύψος και 30 μέτρα πλάτος, η πύλη οικοδομήθηκε το 575 π.Χ. κατ’εντολή του Ναβουχοδονόσορα και αποτελούσε την όγδοη από τις πύλες που οδηγούσαν στο κέντρο της Βαβυλώνας. Τα λιοντάρια και πολλά από τα γυαλιστερά αυτά τούβλα είναι αυθεντικά. Μπορεί ετούτη η τέχνη να απέχει από τα κλασικά αρχαιοελληνικά πρότυπα που έχουμε μάθει να εκτιμούμε και να θαυμάζουμε, αλλά διαθέτει δική της πρωτοτυπία και εικαστική δύναμη. Τα πολύχρωμα τουβλάκια, τα διακοσμητικά μοτίβα, οι γραμμές και οι γωνίες, συνθέτουν ένα σύνολο εντελώς συναρπαστικό.Στη συνέχεια τεράστια αγάλματα από την Περσία, τη Συρία και την Παλαιστίνη μας περίμεναν σε μία σειρά από αίθουσες. Ανάγλυφα από το ανάκτορο του Δαρείου στα Σούσα, γλυπτά από τους Ασσύριους και τους Χετταίους, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αλλά και κοσμήματα και στήλες.Ολοκληρώσαμε την επίσκεψή μας με μία τελευταία στάση. Στην πτέρυγα ισλαμικής τέχνης. Το κύριο σώμα των εκθεμάτων ισλαμικής τέχνης προήλθε από το μουσείο Μπόντε τα ισλαμικά εκθέματα του οποίου μεταφέρθηκαν στο μουσείο Περγάμου το 1950. Τα αντικείμενα προέρχονται από μια ευρεία χρονολογική περίοδο από τον 8ο έως τον 19ο αιώνα, και από μια εξίσου ευρεία γεωγραφική περιοχή από την Ισπανία έως και την Ινδία.Το κύριο έκθεμα του μουσείο Ισλαμικής τέχνης είναι η πρόσοψη της Μσχάτα (Mshatta facade) η οποία αποτελεί μέρος ενός ημιτελούς παλατιού στην έρημο νοτίως του Αμμάν στην Ιορδανία. Η κατασκευή δωρίστηκε από τον Οθωμανό σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίντ Β´ προς τον Γερμανό αυτοκράτορα Κάιζερ Γουλιέλμο Β´. Μέρη της πρόσοψης και τμήματα της συνολικής κατασκευής παραμένουν στην Ιορδανία.Ένα άλλο σημαντικό έκθεμα είναι η αίθουσα του Χαλεπίου, η οποία αποτελούσε την αίθουσα υποδοχής στο σπίτι ενός εμπόρου του Χαλεπίου στη Συρία, και η οποία χρονολογείται στην Οθωμανική περίοδο.Το Σάββατο 24/2 ξεκίνησε με επίσκεψη Ανάκτορο «Σανσουσί» και το πελώριο πάρκο του που καταλαμβάνει 287 εκτάρια και είναι ένα από τα ωραιότερα βασιλικά συγκροτήματα της Ευρώπης.Το Ανάκτορο Σανσουσί βρίσκεται στο Πότσδαμ, 26χλμ. νοτιοδυτικά του Βερολίνου. Τα ανάκτορα ήταν το πρώην καλοκαιρινό θέρετρο του βασιλιά Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας και συχνά παρουσιάζονται ως οι Γερμανικές Βερσαλίες.Κατασκευάστηκε μεταξύ 1745 με 1747 με σκοπό να αποκτήσει ο βασιλιάς μια ιδιωτική κατοικία στην οποία θα μπορούσε να ηρεμήσει και να ξεκουραστεί, το ίδιο το όνομα του ανακτόρου συμβολίζει την χρήση του καθώς «sans souci» είναι μια γαλλική έκφραση που μεταφράζεται ως «χωρίς ανησυχίες».Το ροκοκό αυτό ανάκτορο χτίστηκε το 1745 σε σχέδια του ίδιου του Φρειδερίκου του Β’ σε συνεργασία με το αρχιτέκτονα Κνόμπελσντορφ. Τα διαμάντια του ανακτόρου είναι οι πίνακες του Αντουάν Βατώ, ο οποίος ήταν ένας από τους αγαπημένους του Μεγάλου Φρειδερίκου.Με τον όρο Ροκοκό αναφερόμαστε στην τεχνοτροπία που διαδέχθηκε το μπαρόκ και αναπτύχθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα, κυρίως στη Γαλλία. Ως καλλιτεχνικό ρεύμα, εκδηλώθηκε κατά κύριο λόγο στη ζωγραφική, τη διακόσμηση και την αρχιτεκτονική. Ο όρος Ροκοκό προήλθε από τη λέξη rocaille, που τον 18ο αιώνα σήμαινε μοτίβα εμπνευσμένα από κοχύλια ή βράχους και χρησιμοποιήθηκε πρώτα με έννοια περιφρονητική. Μόνο στο τέλους του 19ου αιώνα απέκτησε την σημασία του συγκεκριμένου στυλ. Το Ροκοκό είναι το γοητευτικό καλλιτεχνικό κίνημα, όπου οι ποιότητές του πρέπει να αναζητηθούν προς την πλευρά της φαντασίας, του πνεύματος, της κομψότητας, της ευαισθησίας και της άνεσης. Η τέχνη του Ροκοκό, για πολλούς, καθρεπτίζει το γούστο της γαλλικής αριστοκρατίας. Τη μόδα, δηλαδή, των απαλών χρωμάτων και της λεπτής διακόσμησης.Ο Μυλωνάς του Πότσνταμ, γνωστότερος παλαιότερα στην ελληνική βιβλιογραφία ως ο Μυλωθρός του Πότσδαμ, είναι ένα μη πραγματικό περιστατικό που κομίζεται ως απτό και πειστικό παράδειγμα προκειμένου να καταδειχθεί η υπεροχή της δικαστικής εξουσίας έναντι της εκτελεστικής, σε μια Πολιτεία δικαίου.Στην Πρωσία του 18ου αιώνα, κοντά στο Πότσδαμ, ο Βασιλιάς Φρειδερίκος ο Μέγας είχε δίπλα στα θερινά του ανάκτορα έναν ανεμόμυλο που έκανε θόρυβο και διατάρασσε τη γαλήνη του. Έτσι, ο Φρειδερίκος κάλεσε τον μυλωνά και απαίτησε να του πουλήσει τον ανεμόμυλό του. Όταν αυτός αρνήθηκε, ο βασιλιάς του απάντησε ότι μπορεί να πάρει έτσι κι αλλιώς το μύλο χωρίς να τον πληρώσει. Η απάντηση του μυλωνά, όπως έμεινε παροιμιώδης, αφαιρετικά, ήταν: «Ναι, αλλά υπάρχουν δικαστές στο Βερολίνο» («Es gibt noch Richter in Berlin»). Στην πραγματικότητα, ο μύλος άρεσε στον βασιλιά ο οποίος θεωρούσε ότι πρόσθετε έναν αγροτικό χαρακτήρα στο ανάκτορο. Ο θρύλος δημοσιεύτηκε το 1787, και αποτελεί “προϊόν” μιας πραγματικής δικαστικής διαμάχης μεταξύ του ιδιοκτήτη του μύλου και του βασιλιά, και μιας άλλης άσχετης με αυτήν υπόθεση πάλι για μύλο, στην οποία είχε παρέμβη ο Φρειδερίκος.Ακολούθησε επίσκεψη στο Εβραϊκό Μουσείο Βερολίνου, που σχεδίασε ο αμερικανός (πολωνοεβραϊκής καταγωγής) αρχιτέκτονας Ντάνιελ Λάιμπεσκιντ. Πρόκειται για ένα χώρο στον οποίο παρουσιάζεται η κοινωνική και πολιτιστική ιστορία των Εβραίων της Γερμανία από τον 4ο αιώνα έως τη σύγχρονη εποχή. Η εξωτερική όψη του κτιρίου δεν επιτρέπει στον επισκέπτη να αντιληφθεί όλα όσα εκτυλίσσονται στο εσωτερικό. Τα μόνα ανοίγματα που υπάρχουν είναι στενές λωρίδες με τη μορφή σχισμών και εγκοπών, ενώ ο φλοιός του κτιρίου είναι επενδυμένος με φύλλα ψευδαργύρου.Βασικός στόχος του Daniel Libeskind στο Εβραϊκό Μουσείο ήταν να βρει έναν τρόπο για να διηγηθεί, μέσω της αρχιτεκτονικής του, τη βίαιη αποκόλληση της εβραϊκής κουλτούρας από τη Γερμανική ζωή. Με την έννοια αυτή, επιχείρησε να μεταφέρει αυτό το συναισθηματικό κενό, που προκαλούσε και στον ίδιο το γεγονός αυτό, ως ένα κενό που θα αποτελούσε τον πυρήνα του αρχιτεκτονικού του σχεδιασμού. Μετέφερε, λοιπόν, αυτό το κενό στο κτίριο του ως μια σειρά από άδεια δωμάτια, που μπορείς να τα δεις, αλλά δεν μπορείς να τα φτάσεις.Ο αρχιτέκτονας καλεί τον επισκέπτη του Μουσείου να ζήσει μια βιωματική εμπειρία, καθώς δημιουργεί διαφορετικά περιβάλλοντα, μυστηριακή ατμόσφαιρα και κλειστοφοβική αίσθηση στο χώρο. Εκθεσιακοί χώροι, όπως ο “Κήπος της Εξορίας και της Μετανάστευσης” ή το “Κενό του Ολοκαυτώματος”, εισάγουν το θεατή σε μία διαδραστική κατάσταση, κατά την οποία έχει την ευκαιρία να “νιώσει”, και όχι απλά να “δει” το περιεχόμενο του Μουσείου.Με την έννοια αυτή, στόχος του αρχιτέκτονα είναι να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα. Αυτό το, κατακριτέο σύμφωνα με κάποιους, στοιχείο εκφράζεται μέσα από τη συνολική δυναμική του έργου. Οι άξονες, ο φωτισμός, οι ατελείωτες σκάλες, η κίνηση μέσα σε αδιέξοδους χώρους και το κενό συμβάλλουν στην αναπαράσταση γεγονότων και καταστάσεων μέσω της αρχιτεκτονικής. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της αρχιτεκτονικής που το ίδιο το Μουσείο μεταβάλλεται σε ένα σπουδαίο αφηγητή. Την Κυριακή 25/2 αποχαιρετίσαμε το Βερολίνο και πήραμε το δρόμο της επιστροφής, κάνοντας στάση στο Αννόβερο. Ευκαιρία για βόλτα στην παλιά πόλη.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον κομμάτι της πόλης όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά μνημεία και κτήρια αξιόλογης αρχιτεκτονικής. Στο κέντρο της παλιάς πόλης βρίσκεται η τεράστια εκκλησία “της αγοράς” και το παλιό δημαρχείο. Εδώ, θαυμάσαμε επιβλητικά κτήρια καθώς και τον πύργο του Beguine. Λίγο πιο δίπλα, “στέκει” η περιοχή του Kreuz-Church-Quarter όπου το μεσαιωνικό κλίμα είναι έντονο λόγω της ύπαρξης πολλών γοτθικών ναών.Ιδανικό τέλος για το ταξίδι μας, γεμάτο βιωματική και «χαρούμενη» γνώση, πλούσιο σε εμπειρίες ζωής, μελλοντική παρακαταθήκη για διδακτική του αξιοποίηση στα πλαίσια της ανθρωπιστικής παιδείας.