Η Τέχνη στο σχολείο
Τέχνη ονομάζουμε την υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου να εξωτερικεύει τις ιδέες, τα συναισθήματά του και να επικοινωνεί. Είναι η πνευματική σύλληψη κι έκφραση του ωραίου. Το καλλιτέχνημα είναι σύνθεση ενός περιεχομένου-ιδέας με μια συγκεκριμένη μορφή. Ο αρμονικός συνδιασμός περιεχομένου και μορφής εξαρτάται από την ευαισθησία, την πνευματικότητα και την επιδεξιότητα του καλλιτέχνη-δημιουργού. Ανάλογα με τα μέσα που χρησιμοποιούνται διακρίνουμε και τις μορφές της τέχνης, όπου είναι οι εικαστικές, οι τονικές (ποίηση, μουσική) και οι μιμικές (θέατρο, χορός).
Μορφωτική αξία της τέχνης θεωρείται η καλλιέργεια των αισθητών κριτηρίων, η ανάπτυξη της ευαισθησίας και της καλαισθησίας. Επίσης, ο άνθρωπος που έχει καλαισθησία αποζητά το ωραίο σε κάθε εκδήλωση της ζωής του, από απλά καθημερινά θέματα, όπως είναι για παράδειγμα το ντύσιμο του ή η διακόσμηση του σπιτιού του, ακόμα και τα μέσα ψυχαγωγίας που επιλέγει. Η τέχνη επιπλέον μπορεί να αναπτύξει την παρατηρητικότητα, τη φαντασία και την πρωτοτυπία, καθώς καλλιεργεί και το λόγο (σκέψη, έκφραση). Ακόμα, μεταδίδει ιδέες, γνώσεις και προβληματισμούς, όπου διαμορφώνουν το ήθος, τις αξίες του καλλιτέχνη και την αντίληψή του για την ζωή.
Η τέχνη αποτελεί μεγάλη σημασία για την κοινωνία, καθώς απελευθερώνει το δημιουργό. Με λίγα λόγια, το καλλιτέχνημα είναι πάντα έργο ενός ελέυθερου ανθρώπου που με την οξυδέρκεια και τη φαντασία του μπορεί να διακρίνει περιορισμούς και αδικίες, έτσι η δημιουργία μετατρέπεται συχνά σε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης κι καλεί το φιλότεχνο στην αναζήτηση τη προσωπικής του ελευθερίας. Ακόμα, η τέχνη είναι σύντροφος του ανθρώπου όχι μόνο στην χαρά αλλά και στη λύπη, μάλιστα φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους. Επιπρόσθετα, ενισχύει την αγάπη για τη φύση και τονώνει τη θρησκευτική πίστη. Τέλος, συμβάλλει στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης, καθώς δεν αποτελεί μόνο σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού ενός έθνους, αλλά και διακριτικό γνώρισμα.
Παρατηρείται ότι παρόλη τη μεγάλη κοινωνική σημασία της τέχνης, η αισθητική αγωγή στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο (ιδιαίτερα στο Λύκειο) είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Πολλοί θεωρούν τα καλλιτεχνικά και τη μουσική δευτερεύοντα μαθήματα και έτσι δεν δείνετε έμφαση στην αγορά μεσών για την πραγματοποίηση αυτών των μαθημάτων. Ένα ακόμα παράδειγμα είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οργανωμένες από μαθητές ομάδες (θεατρικές, μουσικοχορευτικές), ούτε όμως ενθαρρύνεται και η σύσταση τους καθώς θεωρούνται απώλεια χρόνου.
Κύριο αίτιο της μη ύπαρξης της τέχνης στο σχολείο αποτελεί η νοοτροπία που κυριαρχεί, πως η τέχνη είναι ανώφελη αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που έχουν τα εφόδια μιας καλής επαγγελματικής κατάρτισης κι αποκατάστασης. Μάλιστα, η ωφελιμιστική αντίληψη που επικρατεί στην κοινωνία μας έχει διαβρώσει και το σχολείο. Ακόμα, οι απαιτήσεις για εξειδίκευση και ο ανταγωνισμός έχουν επιβάλλει όρους και στη μάθηση. Το περιεχόμενο των σπουδών αποτελεί ένα ακόμα αίτιο της ανύπαρκτης τέχνης στα σχολεία, καθώς δεν δίνεται σημασία στη συναισθηματική καλλιέργεια του μαθητή, αλλά στη διανοητική.
Για να πάρει η τέχνη τη θέση που της ταιριάζει στο σχολείο, χρειάζεται μια άλλη εκπαιδευτική αντίληψη και φιλοσοφία. Όσο θα παραμένει κυρίαρχη εκπαιδευτική επιλογή η μετάδοση τυποποιημένων γνώσεων, ο ανταγωνισμός, η επιτυχία στις εξετάσεις, τόσο η τέχνη θα βρίσκεται στο περιθώριο της σχολικής ζωής. Γιατί η τέχνη σημαίνει ελεύθερη έκφραση, φαντασία, πρωτοτυπία, δημιουργία, παιχνίδι, ελεύθερο χρόνο, αγάπη για τη ζωή και τις ομορφιές της.
Δήμητρα Θεολόγου – Μαθήτρια της Β? Λυκείου